De geschiedenis van het fenomeen Busker

Buskers geschiedenis in het kort

Gewapend met een mondharmonica en een paar gouden stembanden stapte hij in Londen in het vliegtuig om er in Spanje weer uit te stappen. Daar, op de straten van Barcelona, Sevilla en Madrid, zette hij zijn eerste stappen in een muziekcarrière die zou eindigen in uitverkochte stadions en talloze gouden en platina albums. Voor een handvol peseta’s of een koud glas bier zong de jonge Engelsman zijn keel schor. Soms sliep hij op het strand, andere keren onder een brug. Of zijn Spaanse luisteraars onder de indruk waren van zijn stemgeluid weten we niet. Wat we wel weten is dat de Guardia Civil in ieder geval niet gecharmeerd was van de jonge vagebond. Een paar weken na zijn aankomst op het Iberische schiereiland werd hij dan ook door gepikeerde agenten op het vliegtuig terug naar Engeland gezet. “Adios, Rod Stewart.’

Rod Stewart is verre van de enige superster die zijn carrière op straat begon. Ook Edith Piaf, BB King, Tracy Chapman, Bob Dylan, Eric Clapton, Dolly Parton, Joni Mitchell, Simon & Garfunkel en ja zelfs Justin Bieber, speelden en zongen hun eerste noten in de buitenlucht. Deze sterren in spé zetten daarmee een eeuwenoude traditie voort: die van straatartiest, in de Engelstalige wereld ook wel busker genoemd.

Troubadours, minstrelen en minnezangers

Wanneer we een korte historische studie op het ontstaan en de ontwikkeling van buskers loslaten, zien we dat het optreden in de publieke ruimte diep is geworteld in de geschiedenis van de mensheid. In de schaduw van piramiden en sfinxen vermaakten artiesten in het Oude Egypte de lokale bevolking in de buitenlucht. Ook in het Oude Griekenland en het Romeinse Rijk wordt er veelvuldig melding gemaakt van muzikanten, dichters en theatergenootschappen die de buitenruimte als podium gebruiken. In het Middeleeuwse Europa had vrijwel elke cultuur haar eigen buskers. Zo trokken troubadours door Franse dorpen en steden, was het huidige Duitsland het speelterrein van de zogenaamde Minnesingers en waren de Britse Eilanden de thuisbasis van talloze minstrels. De Roma – ook wel bekend onder de gedateerde noemer zigeuners – zijn ontegenzeggelijk de bekendste buskers die het Europese continent heeft voortgebracht. Het zijn dan ook de Roma geweest die de term Busker – afgeleid van het Spaanse werkwoord Buskare; dat zich vrijelijk laat vertalen in zoeken dan wel zwerven – in de late 19^e eeuw in het Groot-Brittannië introduceren.

San Fransisco

In jaren zestig van de 20^ste eeuw geeft de hippiebeweging het busken een nieuw elan. Hippiehoofdstad San Fransisco ontwikkelt zich tot het epicentrum van deze beweging. Hier worden, op een steenworp afstand van de Golden Gate Bridge, zogenaamde be-in’s georganiseerd waar muzikanten van heinde en verre naartoe trekken om muziek te maken. Legendarische artiesten zoals Joan Baez, Jimmy Hendrix en Jefferson Airplane spelen er hun eerste noten en het gebruik slaat al snel over naar andere delen van de Verenigde Staten en Europa. Het zijn deze muziekfestivals avant la lettre die aan de basis liggen van de zogenaamde Buskerfestivals die aan het einde van de 20^ste eeuw overal ter wereld als paddenstoelen uit de grond schieten.